การใช้งานชุดตัดแก๊ส ซึ่งมีการทำงานผสมกันระหว่างอ๊อกซิเจนและแก๊สเชื้อเพลิง สามารถที่จะเกิดการย้อนกลับของแก๊สและประกายไฟได้ หากเกิดแรงดันแก๊สลดลงอย่างฉับพลัน จะส่งผลแก๊สและประกายไฟที่หัวตัดหรือเชื่อมซึ่งมีแรงดันแก๊สสูงกว่า ไหลย้อนกลับเข้าสู่ภายในสายของชุดตัดแก๊สซึ่งมีแรงดันต่ำกว่า และในการไหลย้อนกลับของแก๊ส หากมีความร้อนจากประกายไฟ และการผสมกันของแก๊สที่เพียงพอ ก็จะเกิดการระเบิด
ชุดตัดแก๊ส
สาเหตุที่ทำให้แรงดันแก๊สลดลงอย่างฉับพลัน มีหลายสาเหตุ เช่น
1. มีเศษวัสดุจากการเชื่อม ตัด ไปปิดช่องรูที่หัวจ่ายแก๊ส หรือนมหนู ทำให้เกิดการอุดตัน
2. แรงดันอาจลดลงจากการพับงอของสายส่งแก๊ส หรือถูกรถทับ
3. ประกายไฟจากที่อื่นหล่นโดนสายส่งแก๊สที่รั่วอยู่ ทำให้สายเสียหาย
4. เมื่อออกซิเจนหมดถังขณะใช้งาน ก่อนที่จะปิดวาล์วที่ด้าม แก๊สอะเซทิลีนหรือLPG จะไหลย้อนเข้ามาที่สายและเกจ์ออกซิเจน
5. เมื่อปิดวาล์วหัวถ้งแล้ว เปิดวาล์วที่ด้ามตัดเพื่อไล่ออกซิเจนและแก๊สเชื้อเพลิงออก แก๊สเชื้อเพลิงที่มีแรงดันต่ำกว่า จะไหลออกก่อน จึงทำให้ออกซิเจนสามารถไหลย้อนไปยังสายและเกจ์ของแก๊สเชื้อเพลิงได้
6.เมื่อเปิดวาล์วทั้งออกซิเจนและแก๊สเชื้อเพลิงพร้อมกัน แล้วทำการจุดไฟเพื่อใช้งาน (ปรับแรงดันทั้ง 2 ให้สมดุล) ถ้าออกซิเจนมีอัตราการไหลมากกว่าอัตราที่นมหนูจะปล่อยได้ ออกซิเจนจะไหลย้อนกลับที่สายและเกจ์ของแก๊สเชื้อเพลิง
วิธีการป้องกันไฟย้อนกลับ
ทำได้โดยติดตั้งวาล์วกันกลับ(check valve) และอุปกรณ์กันไฟย้อนกลับ (flashback arrestor)
วาล์วกันกลับ (check valve)
ทำหน้าที่ ป้องกันการไหลย้อนกลับของแก๊ส ซึ่งเป็นสาเหตุในการเกิดไฟย้อนกลับ แต่วาล์วกันกลับไม่สามารถหยุดไฟย้อนกลับได้ ดังนั้นการใช้วาล์วกันกลับเพียงอย่างเดียว ไม่เพียงพอต่อการป้องกันการเกิดไฟย้อนกลับอย่างแน่นอน
flashback arrestor
ป้องกันไฟย้อนกลับ ซึ่งเป็นสาเหตุในการเกิดอุบัติเหตุที่รุนแรง มีทั้งแบบที่ ติดตั้งที่หัวตัดแก๊ส/เชื่อม , ติดตั้งที่สาย , และติดตั้งที่ที่อุปกรณ์ปรับความดัน (Regulator)
Torch-mounted flashback arrestors
เป็นอุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับสำหรับติดตั้งที่หัวตัดแก๊ส/เชื่อม ทำหน้าที่ 2 อย่าง คือ หยุดเปลวไฟที่ย้อนกลับ และหยุดแก๊สที่ย้อนกลับด้วยระบบวาล์วกันย้อนที่ติดตั้งภายใน
กันไฟย้อนที่หัวตัด
ตัวกรองไฟของอุปกรณ์กันไฟย้อน ทำมาจาก Sinter Metal ซึ่งเป็นการนำโลหะมาถักเป็นตัวกรองแล้วเพิ่มอุณหภูมิให้เกือบถึงจุดหลอมละลาย (ประมาณ 90%) ทำให้เกิดการแพร่กระจายโครงสร้างอะตอม ณ ตำแหน่งสัมผัส โครงสร้างจึงมีความแข็งแรง, อายุการใช้งานยาวนาน สามารถนำกลับมาล้างใช้ใหม่ได้หลายๆครั้ง แต่คุณภาพการกรองยังเหมือนเดิม ที่สำคัญสามารถใช้งานได้ในที่แรงดันและอุณหภูมิสูงๆ
การติดตั้ง Torch-mounted flashback arrestors เป็นสาเหตุที่ทำให้แรงดันลดลง และอัตราการไหลของแก๊สลดลง อย่าลืมตรวจสอบอัตราการไหลที่ต้องการใช้งาน
Hose-mounted flashback
อุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ แบบติดตั้งที่สาย มีระบบการทำงานคล้ายกับแบบ Torch-mounted flashback arrestors ใช้ติดตั้งที่สายแก๊ส ใกล้หัวตัด
Regulator-mounted flashback arrestors
อุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ ชนิดติดตั้งที่อุปกรณ์ปรับความดัน จะติดตั้งที่ทางออกของแก๊สที่อุปกรณ์ปรับความดัน ทั้งในส่วนของอ๊อกซิเจน และแก๊สเชื้อเพลิง
มาดูภายในของอุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ
ภายในกันไฟย้อน
การติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ
เราสามารถป้องกันไฟย้อนกลับได้ โดยการติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ ที่ชุดตัดแก๊ส 4 จุด ดังนี้คือ
1. ทางออกของ Oxygen Regulator
2. ทางออกของ Fuel Gas Regulator
3. ดาม Torch ทางด้านที่ต่อกับสายออกซิเจน
4. ดาม Torch ทางด้านที่ต่อกับสายแก๊สเชื้อเพลิง
ติดตั้งกันไฟย้อน4จุด
การเลือกซื้ออุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ flashback arrestor
โปรดดูรายละเอียดว่ามีการทำงานของอุปกรณ์ครบอย่างนี้หรือไม่ หากไม่ครบตามนี้ ยืนยันว่าไม่สามารถป้องกันไฟย้อนได้อย่างสมบูรณ์
flashback
1. Gas Non-return Valve เป็นวาล์วทีให้แก๊สไหลได้ทางเดียว ซึ่งจะทำให้แก๊สที่วิ่งไหลย้อนไม่สามารถผ่านไปได้
2. Flame Arrestor เมื่อเกิดประกายไฟวิ่งย้อนกลับอุปรณ์ที่เป็น flame areestor ซึ่งทำจากสแตนเลสที่อุดแน่นและมีรูพรุน จะทำให้ประกายไฟลดอุณหภูมิจนต่ำกว่า อุณหภูมิจุดวาบไฟ (Ignition Temperature) ทำให้แก๊สเชื้อเพลิงภายในไม่สามารถติดไฟได้ไฟจึงดับ
3. thermal cut-off valve ชุดสปรุงซึ่งจะทำการปิดอัตโนมัติ เมื่ออุณหภูมิภายในสุงขึ้น Burnback เกินกว่าที่ตั้งไว้ทำให้แก๊สภายในหยุดไหล เพื่อป้องกันการจุดระเบิด (มีเฉพาะบางรุ่น)
ซึ่งการติดตั้งอุปกรณ์ดังกล่าว สามารถป้องกันอันตรายได้อย่างแน่นอน
การตรวจสอบอุปกรณ์ป้องกันไฟย้อนกลับ (Flashback Arrestor)
วิธีที่ดีที่สุด คงเป็นการใช้อุปกรณ์ตรวจสอบโดยใช้เครื่องตรวจ flashback
ถ้าเป็นการตรวจสอบโดยทั่วไปที่มีไม่เครื่องมือ ให้ทำการตรวจสอบสภาพภายนอกของอุปกรณ์กันไฟย้อน ต้องไม่บุบ เบี้ยว
เกลียว หรือ ขั้วต่อ ต้องอยู่ในสภาพปกติ สามารถติดตั้งได้อย่างแน่นหนา ไม่หลวม
อุปกรณ์กันไฟย้อน สะอาด แห้ง ไม่มีคราบน้ำมัน
ทดสอบเช็ควาล์วด้วยการใช้แรงดันลมที่ต่ำกว่า 2 psi เป่าย้อนกลับไป ถ้าลมสามารถผ่านไปได้ แสดงว่า check valve ของอุปกรณ์กันไฟย้อนไม่สามารถใช้งานได้แล้ว
Credit : JorporClub.S – จป.คลับs